استخر به سازه‌ای گویند که برای مقاصدی از جمله ورزش، تفریح ، شنا و همچنین آموزش آن و تفریحاتی دیگر ایجاد شده است. ابنیه‌ی تمامی استخرها، تشکیل شده از مصالح ساختمانی چون فلز، آجر، سیمان و سایر مواد غیر قابل نفوذ و مقاوم نیز می‌باشد که به صورت خصوصی و یا عمومی طراحی و اجرا می‌شود. استخرهای شنا دارای اقسام مختافی می‌باشد: عمومی، خصوصی، درمانی، اقیانوسی، تمرینی، تفریحی، قهرمانی.که هریک دارای خصوصیاتی می‌باشند. که از ابتدای برنامه‌ریزی برای طراحی استخر می‌بایست مدنظر پیمانکار قرار گیرد. استخرها هم می‌توان ویژه یک نوع فعالیت و یا چند منظوره جهت فعالیت‌های مختلف نیز باشند. همچنین ممكن است استخرها را نیز به صورت مجموعه پیوسته و یا ناپیوسته طراحی نمود.
از دوران قدیم شنا از جمله تفریح و مهارت های انسان بوده است و هر مکانی را که بطور مصنوعی جهت نگهداری آب کاملاً پاکیزه و بهداشتی با حجمی معین به‌منظور شنا و ورزش‌های آبی برای خود فراهم می‌نمود به عنوان استخر شنا نامیده می‌شد.
اکنون ساخت استخر در مکان‌های شخصی چون منازل، ساخت استخر در باغ، محل های کاری، اقامت‌گاه‌های تفریحی، هتل‌ها جهت ورزش بسیار رایج است؛ همچنین می‌توان مجموعه‌های کوچکی که شامل استخر، جکوزی و سونا است را در باغ‌ها و منازل ایجاد نمود. امروزه با توسعه و پیشرفت تجهیزات و امکانات، رعایت اصول بهداشتی در ساخت استخرها، مورد توجه قرار گرفته است؛ اکنون علاوه بر تصفیه دائمی ذرات معلق در آب از تجهیزاتی به‌خصوص ازجمله اشعه یو وی و ازن زنی، کلر زنی جهت ضد عفونی و از بین بردن باکتری‌های مضری که در آب وجود دارد استفاده می‌گردد.
فواید شنا و استخر برای بدن
با بالا رفتن سن انعطاف بدن همچون سابق نخواهد بود و کاهش پیدا می‌کند. همین مسئله موجب بروز بیماری‌های مختلفی می‌شود. از راه‌هایی که می‌توان از عدم انعطاف بدن و کاهش آن در سنین پیری جلوگیری کرد شنا کردن است.
شنا کردن سبب جلوگیری از پیری زودرس می‌شود و ازجمله مزایای آن در دسترس بودن شنا نسبت به سایر ورزش‌ها می‌باشد چراکه در هر نقطه‌ای می‌توان به آن دست پیدا کرد. شنا می‌تواند برای افرادی که از درد بدن شکایت دارند و دارای مشکلات حرکتی هستند بسیار مفید باشد.
در گذشته انسان‌ها درواقع از استخرهای طبیعی مثل آبگیرها و برکه‌ها استفاده می‌کردند. اولین مخزن آب همگانی در دوران باستان که بیش از ۵۰۰۰ سال پیش در یکی از شهرهای پاکستان به نام موهنجو-دارو، وجود داشت که به آن «حمام بزرگ» می‌گفتند. طول این مخزن ۱۲ متر از شمال به جنوب و ۷ متر عرض ، و عمق آن ۴/۲ متر نیز بوده‌است. اکنون با پیشرفت و توسعه فن‌آوری و ایجاد رفاه برای زندگی، جهت ورزش‌ها و تفریح‌های آبی ساخت استخرهای متنوعی ازجمله روباز و سرپوشیده افزایش چشم‌گیری پیدا کرده است. این شرایط سبب بستری مناسب برای فعالیت پیمانکاران و شرکت های مهندسی مرتبط جهت ساخت انواع استخر شده است؛ از این رو انتخاب تاسیسات استخر از اهمیت بالایی برخوردار است.
تاسیسات استخر
تاسیسات هر استخر بسته به نوع کاربری آن متفاوت است. به‌طور مثال تاسیسات برای استخرهای آموزشی و سرپوشیده، باید به‌گونه‌ای باشد که علاوه‌بر آماده‌سازی استخر، شرایط آموزشی مطلوبی را نیز دارا باشد. همچنین سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی استخر نیز به دلیل حضور کودکان جهت آموزش شنا می‌بایست به خوبی راه اندازی شود. بخش‌های مکانیکی و الکتریکی در تاسیسات استخر سبب آماده‌سازی زیر ساخت‌های لازم برای عملیاتی کردن استخر می‌باشد. لازم به‌ذکر است که با توسعه تاسیسات استخرهای خانگی که همگام با پیشرفت صنعت ساختمان‌سازی شده است؛ سببب شده تا ساخت استخر و مجموعه‌های آبی خانگی از زیر مجموعه‌های رشته مهندسی ساختمان درآید.
به‌طورکلی می‌توان گفت تاسیسات استخر شامل اقداماتی برای عملیاتی کردن آن، از جمله تصفیه خانه ، لوله کشی ، برق کشی، موتورخانه، چراغ‌ها و… می‌باشد، که فقدان همه این موارد سبب می‌شود که سازه‌ی ما آن کاربرد و کارایی لازم را نداشته باشد. پیمانکاری که تاسیسات استخر و طراحی مجموعه استخر پروژه را فراهم کردن می‌کند، می‌بایست مواد و مصالح مناسبی را با توجه به شرایط موجود در پروژه، تهیه، نصب و اعمال نماید. که شامل موارد زیر می‌باشد:
- پمپ آب
- فیلتر بزرگ
- انواع شیرآلات
- لوله‌های انتقال آب
- دستگاه هیتر
- دستگاه تسویه آب
- دستگاه کلرزنی
- مخزن اسید
- دستگاه اندازه‌گیری مواد شیمیایی آب
- پمپ تزریق
- سیم برق، چراغ و لامپ
واضح است که تهیه، اجرا و نصب این تجهیزات به تجربه و مهارت بالای یک متخصص نیاز دارد. بنابراین انتخاب یک مجری حرفه ای و متخصص ضروری است، همچنین رعایت استاندارد های ساخت استخر مطابق استاندارد های روز دنیا در الویت قرار می گیرد.
برای برقراری هرچه بیشتر ایمنی، جهت حفظ امنیت جانی افرادی که از استخر استفاده می‌کنند، می‌بایست به موارد زیر توجه و عمل نمود:
- استفاده از آب پاکیزه و فاقد آلودگی
- انجام اقدامات لازم جهت بهداشت استخر و آب
- تجهیزات نجات در نزدیکی استخر
- امکان دیدن کف استخر
- نبود اجسام نوک‌تیز در نزدیکی یا داخل استخر
- مدیریت تعداد افراد حاضر در استخر و عدم شلوغی
- وجود روشنایی اضطراری
- عدم عبور سیم‌های برق افقی، با فاصله‌ای معادل حداقل ۶ متر از لبه استخر
- استفاده نکردن از مواد شیمیایی غیر استاندارد در آب استخر
- نشانه‌گذاری‌های لازم
رنگ آمیزی
انتخاب رنگ بندی مناسب و اجرای دقیق آن طبق اصول و مشخصات فنی خاص، سبب ایجاد نمای دلخواه در استخر می‌شود. دراستخرها به‌خصوص در استخرهای سرپوشیده بهترین و مناسب‌ترین گزینه رنگ سفید است. رنگ سفید در استخرهای روباز به جهت تابش نور خورشید و همچنین انواع روغن‌های محافظ پوست و خالی ماندن احتمالی استخر در فصل سرما، و تر و خشک شدن سطح رنگ سبب می‌شود که احتمال آن‌که پس از مدت کوتاهی، رنگ سفید به رنگ کرم و یا سفید چرك تبدیل شود (از آن‌جا که آب تمیز دارای ظاهرای آبی است، رنگ آبی در رنگ‌آمیزی استخر، سبب می‌شود تا آب استخر از شفافیت بیشتری برخوردار باشد و آب استخر جلای بیشتری داشته باشد). به همین جهت بیشتر رنگ‌های سفید یا آبی کم رنگ برای کلیه استخرها پسندیده می‌شود و رنگ‌های تیره همانند سبز و قرمز و زرد توصیه نمی‌شود چرا که از زیبایی و جلوه خوبی برخوردار نمی‌باشد.
درنتیجه
جایگاه ورزش شنا در جهت حفظ و بالا بردن سلامت جسمی، سبب شده تا استخرهای بسیاری با کاربری‌های مختلفی چون ورزشی، آموزشی و درمانی و با انگیزه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مورد توجه خاص دولت و اجتماع و اشخاص مردم قرار گیرد؛ روشن است که ایجاد این مسئله تنها در صورت تلاش هرچه بیشتر در جهت حفظ و عمل به، ضوابط و استانداردهای طراحی استخر، اجرای سازه‌ها، و سایر تاسیسات تصفیه و روشنایی و همچنین حفظ و رسیدگی و بهداشت مجموعه فضاهای مربوط به استخر می‌باشد که مقاله حاضر شیوه های عملی آن را مورد مطالعه قرار داده است.