کلر دارای خاصیت اکسید کنندگی می باشد و خاصیت از بین بردن قارچ ها ، باکتری ها ، ذرات آلوده کننده موجود در آب را دارد بهترین گندزدا برای آب است، کلر آزاد برای حمله به میکروب ها بسیار قوی عمل می کند و در مدت زمان کوتاهی قادر به از بین بردن آلودگی های موجود در آب می باشد و همچنین آلودگی های شناگران را در زمان استفاده از استخر از بین می برد. درواقع کلر نه تنها ضد عفونی کننده و سفید کننده بسیار خوبی است بلکه مواد آلی مورد نیاز تولیدات مواد پلاستیکی و شیمیایی را نیز تامین می کند.
کلر، یک عنصر شیمیایی می باشد که عدد اتمی آن ۱۷ و نشان آن در جدول Cl است. کلر در جدول تناوبی در گروه IV قرار دارد و هالوژن است. رنگی که گاز کلر دارد، زرد متمایل به سبز می باشد، دو و نیم برابر نسبت به هوا سنگین‌تر است، بوی کلر به شدت بد و بسیار سمی و خفه کننده می باشد.
ویژگی های کلر:
کلر خصوصیات شیمیایی وفیزیکی بسیاری دارد؛ و همچنین انواع مختلفی دارد و برای شناسایی انواع کلر خوب است که این ویژگی ها را بدانیم تا بهتر شناسایی کنیم، در ادامه از مهم ترین این ویژگی ها را برمی شماریم:
- کلر گازی است به رنگ زرد متمایل به سبز و با بویی بد و خفه کننده.
- به دلیل ناپایدار بودن کلر می بایست حتما در مخزن و یا ظرف به خصوصی نگهداری شود.
- کلر خاصیت اکسیدکنندگی بسیار شدیدی دارد.
- به دلیل سمی بودن و خاصیت خفه کنندگی کلر، نباید در فضای بسته از آن استفاده کرد چرا که منجر به خفگی و ایجاد اختلال در سیستم تنفسی می گردد.
- کلر بسیار واکنش پذیر است و به همین دلیل با مواد آلی به خوبی واکنش می دهد.
کلر دارای چه کاربردهایی است ؟
از آن جا که کلر یک عنصر شیمیایی با خاصیت ضدعفونی بسیار بالا و همچنین سفید کننده بسیار قوی است با مواد آلی به خوبی منجر به واکنش می شود. از این رو کلر دارای مصارف متعددی است که کاربرد های گوناگون نیز دارد و به مصارف مختلف خانگی و صنعتی می رسد. در ادامه از پر اهمیت ترین این کاربرد ها را بازگو خواهیم کرد:
- سبب گندزدایی فاضلاب های صنعتی و بهداشتی می شود.
- استخرهای خصوصی خانگی و عمومی را با پکیج کلر زنی ضد عفونی می کند.
- آب آشامیدنی را تصفیه می کند، گندزدا در آب و نیز در گاز خردل به شمار می آید.
- برای از بین بردن باکتری ها در ذخایر آب استفاده می شود و حتی در ذخائر کوچک آب هم نیز کلر افزوده می شود.
- استفاده در صنعت رنگرزی و نساجی
- ضد عفونی و گند زدایی ازفرایندهای تولید مواد غذایی می کند.
- استفاده از ترکیبات کلر برای تولید مواد سفید کننده.
- می توان انواع مواد ضد عفونی را با کمک کلر تولید نمود.
- در صنعت تولید کلرات ها ، پر کلرات ها، کلرامین ها ، کلر فرم ها و استخراج برم و همچنین فرآوری و تولید مواد نفتی از آن بهره برد.
- می توان در تولید و فرآوری مواد نفتی و همچنین پلاستیک از آن استفاده نمود.
Chloros به معنی سبز است و کلر برگرفته از این عنوان است. نوع خالص این عنصر به شکل گاز دو اتمی و سبز رنگ است. اما کلر گازی است زرد رنگ متمایل به سبز که قادر است به سرعت با تمامی عناصر ترکیب شود. از ترکیبات کلر می توان به کلرید‌ها، کلریت‌ها، کلرات‌ها، پرکلرات‌ها و کلرامین‌ها، اشاره کرد.
به غیر از سایر آلودگی ها به خصوص در استخر های روباز که ممکن است ایجاد شود، آلودگی هایی وجود دارد که با تماس بدن شناگران با آب ایجاد می شود. این آلودگی ها عبارتند از ذرّات پوست و مو ، باکتری ها و میکرو ارگانیزم ها ، مواد آرایشی ، چربی های بدن ، همگی از جمله آلودگی هایی هستند که در حین شنا در آب استخر ایجاد می شوند. از این رو برای سلامت بدن و بهداشت آب می بایست مواد گند زدا و ضد عفونی کننده های قوی در آب استخر استفاده شود تا این موارد را از بین ببرد. یکی از این روش های گند زدایی کلر است که سبب شفافیت و پاکیزگی آب می شود و به خوبی آب را پاکیزه می کند. کلر دارای استاندارد های جهانی است از همین رو واجب است مقدار معین و متناسبی در آب استخر به طور مستمر موجود باشد. کلر دارای قیمتی مناسب و ارزان است به همین جهت دسترسی به آن کار دشواری نیست، و همچنین اثری مطلوب در غلظت پایین را هم داراست.
کلر های مصرفی برای استخر، جکوزی، سونا، انواع مختلفی دارد که در ادامه به آن اشاره می نماییم:
- کلر قرصی
- کلر گرانول
یکی از ساده ترین روش ها برای گند زدایی و ضد عفونی استخر کلر گرانول است و در بعضی موارد استفاده ی زیاد آن در استخر را شوک کلر می نامند. از ساده ترین راه ها برای اضافه کردن کلر به سطح آب که با توجه به حجم آب، میزان این کلر تعیین می شود. اما مشکلاتی هم ممکن است به وجود بیاید از جمله:
در این روش افراد مستقیما با آن در ارتباط هستند.
به دلیل آن که کلر بر سطح آب ریخته می شود تا به عمق و کف استخر و جکوزی برسد زمان بر است.
کلر به سرعت و به طور کامل در آب حل نمی شود تا آن زمان که تصفیه خانه شروع به کار نکند.
شرکت های مختلفی این کلر را تولید کرده اند، نوع تولید شده ی ایرانی و هندی آن عمل گند زدایی را انجام می دهند و قابل قبول است اما بهترین نوع آن که خیلی قوی گند زدایی می کند SOLVEX آمریکایی است.
استفاده از کلر دارای مزایا و معایبی است که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد:
یکی از مزایا انواع کلر چه در مصارف بزرگ و صنعتی و چه در مصارف خانگی قدرت گندزدایی بسیار بالای کلر برای از بین بردن میکروب ها، پاتوژن ها، جلبک ها در استخر است. کلر دارای خاصیت اکسید کنندگی می باشد و در تولید فرآورده های نفتی و پلاستیکی بسیار کار آمد است.
اما از معایب کلر می توان به موارد زیر اشاره نمود:
سمی بودن کلر که باعث خفگی و مسمومیت های تنفسی می شود.
از آن جهت که بسیار واکنش پذیر است امکان انفجار در صورت تماس کلر با سایر مواد شیمیایی وجود دارد.
استفاده کلر در آب سبب تولید ترکیبات مضرّ دیگر می شود.
تماس آن با چشم و پوست سبب سوزش می شود.
کلر زنی خانگی به چه صورت است:
کلر زنی در استخر های خانگی رو باز و سرپوشیده به دلیل تابش نور خورشید و عدم تابش آن متفاوت است.
در استخر های روباز به دلیل تابش نور خورشید مقدار کلر مصرفی کاهش پیدا می کند.
روش اول: کلرزن های خطی و قرصی از جمله راحت ترین هاست چرا که هر بار حجم مشخصی از کلر به آب اضافه می شود.
روش دوم: استفاده از کلرزن های گازی که این روش به دلیل فشار گاز که سبب سوزش چشم می شد منسوخ شده است.
روش سوم: دستگاه های کلرزن که خود میزان کلر مصرفی را مشخص و درصورت نیاز به شکل خودکار به آب اضافه می کند.
میزان کلر مجاز مصرفی در آب چقدر است:
هیچگونه محاسبه ای برای میزان کلر مصرفی وجود ندارد مگر به صورت تجربی که مقدار آن را متوجه شویم. چرا که هر استخر میزان کلر مصرفی آن با توجه به شرایط و اندازه استخر متفاوت است: میزان افرادی که به طور معمول در استخر شنا می کنند. میزان تابش نور آفتاب و رو باز و یا بسته بودن استخر. میزان آلودگی بدن شناگران. دمای آب استخر. میزان ورودی های آلاینده به آب استخر. نوع بازگشت آب به داخل استخر پس از تصفیه.
برای محاسبه آب استخر به طریق زیر عمل می کنیم:
1.مقدار آب استخر و سطح کلر را اندازه گیری می کنیم.
2.نوع کلر مصرفی و میزان خلوص آن را اندازه گیری می کنیم.
سپس به سراغ محاسبه می رویم:
چنانچه استخر 100.000 لیتر آب داشته باشد و سطح کلر آن 0.5 ppm باشد.
کلر که مورد مصرف قرار می گیرد به صورت جامد (پودر) است و خلوص آن 60 درصد است.
میزان کلر مصرفی نظر ما 2.5ppm است.
تذکر: ppm مخفف عبارت part per million است به معنای یک قسمت در یک میلیون بنابراین چنانچه قصد داشته باشیم ۲ ppm سطح کلر را زیاد کنیم می بایست ۲ قسمت کلر به یک میلیون قسمت آب استخر اضافه نماییم.
در این مثال 100.000 لیتر آب موجود است با یک معادله ساده :
در نتیجه ما به 0.2 لیتر کلر خالص احتیاج داریم ولی برای آن که که کلر مورد نیاز خلوص 60 درصد دارد، بنابراین ما به 0.33 لیتر کلر با خلوص 60 احتیاج داریم.
یعنی اگر 330 گرم کلر 60 درصد را در آب حل شود و به آب استخر اضافه شود می توان سطح کلر استخر را به میزان 2 ppm افزایش داد.